Chuyển đổi số y tế luôn là vấn đề nhận được nhiều sự quan tâm trong công cuộc ứng dụng công nghệ thông tin một cách thông minh. Những năm gần đây, sau quá trình nghiên cứu và phát triển, ngành y tế thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng đang có sự chuyển mình mạnh mẽ. theo dõi bài viết sau của Tanca để có cái nhìn tổng quan hơn về vấn đề này.

Chuyển đổi số y tế là gì?

Chuyển đổi số trong lĩnh vực Y Tế đề cập đến việc tích hợp công nghệ và truyền thông một cách toàn diện vào các hoạt động y tế, nhằm cải thiện quản lý, lưu trữ thông tin và nâng cao chất lượng, hiệu quả cũng như trải nghiệm người dùng.

Khi áp dụng chuyển đổi số trong Y tế, các yếu tố quan trọng bao gồm sử dụng hồ sơ điện tử, ứng dụng di động, hệ thống quản lý và các công nghệ tiên tiến. Các phần mềm và công nghệ tiêu biểu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 bao gồm Big Data, IoT, Cloud Computing, Trí tuệ nhân tạo, robot, và công nghệ thực tế ảo.

Xem thêm:

Vai trò của chuyển đổi số với ngành y tế

Lợi ích đối với người dân

Dịch vụ y tế được cải thiện và cá nhân hoá: Trong thời gian gần đây, Bộ Y Tế đã đẩy mạnh quá trình cải tổ Y tế Cơ sở (YTCS) bằng cách cung cấp các dịch vụ y tế cơ bản và cá nhân hóa, nhằm đáp ứng nhu cầu cụ thể của từng bệnh nhân. Sử dụng Big Data để tổ chức đội ngũ nhân sự hiệu quả cho mỗi ca trực, bệnh viện cần áp dụng công nghệ Big Data để điều phối nhân lực sao cho hợp lý, đảm bảo chất lượng dịch vụ khách hàng mà không tăng thêm chi phí lao động không cần thiết. Bằng việc tổng hợp dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau, người quản lý ca trực có thể dự đoán số lượng bệnh nhân mỗi ngày, mỗi giờ để điều chỉnh kế hoạch hoạt động. AI tạo công cụ hỗ trợ giúp y bác sĩ chăm sóc bệnh nhân nhanh chóng, hiệu quả và chính xác hơn. Trong thêm, AI cũng thúc đẩy việc cải thiện trải nghiệm tại bệnh viện của mỗi bệnh nhân, đặc biệt là trong việc tìm kiếm phòng khám và nhận kết quả một cách "nhanh gọn và hiệu quả".
Hỗ trợ tư vấn và khám sức khỏe từ xa: Trước các thách thức quan trọng trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe tại Việt Nam, đa số bệnh nhân ở các vùng tỉnh thành và nông thôn gặp khó khăn do "khoảng cách địa lý". Trong đỉnh điểm của đại dịch COVID-19 vào năm 2021, chính phủ, các bộ ngành liên quan và các công ty công nghệ đã nhanh chóng giải quyết vấn đề này thông qua việc áp dụng Telehealth & Homecare. Chỉ trong thời gian ngắn, 328 cơ sở y tế ở các huyện thuộc 45 tỉnh thành đã thành công trong việc cung cấp tư vấn, thăm khám và điều trị từ xa cho bệnh nhân. Điều này đã giúp ngành y tế vượt qua rào cản giao tiếp vật lý và khó khăn về di chuyển.
Người bệnh dễ dàng truy cập hồ sơ, thông tin sức khỏe cá nhân: Để mang lại những tiện ích thực tế cho bệnh nhân, các cơ sở y tế đang khai thác công nghệ thông tin để lưu trữ thông tin quan trọng một cách minh bạch và liên tục. Quá trình chẩn đoán và điều trị đang được cải thiện về chất lượng. Đặc biệt, người bệnh có khả năng quản lý và theo dõi thông tin y tế cá nhân một cách dễ dàng, từ đó tự chủ hơn trong việc chăm sóc sức khỏe và phòng tránh bệnh. Hồ sơ bệnh án điện tử: Tất cả thông tin liên quan đến bệnh nhân như thông tin cá nhân, lịch sử khám bệnh, kết quả xét nghiệm, chẩn đoán, đơn thuốc điện tử và nhiều thông tin khác được số hóa, lưu trữ một cách khoa học với cấp độ bảo mật phù hợp và quản lý qua mã số riêng. Cổng thông tin tiêm chủng: Cung cấp thông tin mới nhất về tiến triển tiêm chủng trên toàn quốc, đăng ký tiêm chủng, tra cứu thông tin và phản ánh những thông tin liên quan đến tiêm chủng.
Bảo hiểm y tế và thanh toán trực tuyến: Bảo hiểm y tế điện tử đang trở thành xu hướng phổ biến ở Việt Nam. Từ ngày 1/6/2021, toàn bộ cư dân đã có thể sử dụng ứng dụng VssID để khám chữa bệnh bằng BHYT thay vì việc xuất trình giấy BHYT thông thường. Quyết định này giúp người dân lưu trữ thông tin trong hồ sơ cá nhân một cách an toàn và bảo mật hơn, cung cấp trải nghiệm thuận lợi hơn và quá trình tra cứu thông tin dễ dàng hơn. Hình thức thanh toán không sử dụng tiền mặt đang được triển khai tại nhiều địa phương, không chỉ ở các thành phố lớn mà còn ở một số tỉnh thành như Phú Thọ, Bắc Giang, Ninh Bình, Bình Phước. Các phương thức thanh toán trực tuyến bao gồm quẹt thẻ ngân hàng qua máy POS, chuyển khoản trực tiếp qua Mobibanking, sử dụng các ứng dụng thanh toán như Zalopay, ViettelPay, ví điện tử Momo, Moca, ShopeePay, quẹt mã QR, và nhiều hình thức khác. Những thay đổi nhỏ này đã góp phần quan trọng trong việc đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm chi phí quản lý và rút ngắn thời gian thanh toán đáng kể.
Lên lịch hẹn khám chữa bệnh dễ dàng: Trong thời đại hiện nay, việc đặt lịch khám trước đã trở thành phổ biến đối với các bệnh nhân. Thay vì đợi đến lượt, bệnh nhân thường được khuyến khích đặt lịch qua website, hotline hoặc các ứng dụng di động thông minh như BookingCare, eDoctor, YouMed, và nhiều ứng dụng khác. Điều quan trọng là bệnh nhân cần có mặt đúng giờ để có trải nghiệm khám bệnh tốt nhất. Điều này không chỉ giúp giảm áp lực cho cán bộ y tế mà còn giúp tránh tình trạng xếp hàng chờ khám kéo dài, mang lại sự thuận tiện cho cả hai bên.
Bệnh nhân có thể tự theo dõi các chỉ số sức khỏe theo thời gian thực: Tiêu chuẩn tối ưu sức khỏe hiện đang được biểu diễn thông qua 5 chỉ số khoa học quan trọng, đại diện cho trạng thái sức khỏe thực tế của cơ thể: nhịp tim, nhịp thở, độ bão hòa oxy trong máu, giấc ngủ và mức độ căng thẳng. Điều này đã tạo ra cơ hội cho các công ty công nghệ tích hợp cảm biến IoT vào nhiều nền tảng khác nhau như đồng hồ thông minh, dây đeo cổ tay, giày thông minh, thắt lưng thông minh, và thiết bị di động. Việc tích hợp cảm biến này không chỉ giúp người dùng theo dõi dữ liệu về sức khỏe của mình một cách dễ dàng, mà còn hỗ trợ các bác sĩ trong việc hiểu rõ hơn về tình trạng sức khỏe của bệnh nhân, đặc biệt là trong việc quản lý các bệnh không lây nhiễm như suy tim, tiểu đường và hen suyễn. Điều này đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc cải thiện chăm sóc sức khỏe cá nhân và quản lý bệnh tật hiệu quả hơn.

Hỗ trợ nhân viên y tế

Bằng việc áp dụng công nghệ, các chuyên gia y tế có thể dễ dàng tiếp cận những kiến thức và kỹ thuật y học tiên tiến nhất, từ đó nâng cao chất lượng dịch vụ y tế và đảm bảo an toàn cho bệnh nhân. Sự chuyển đổi số cũng giúp giảm thiểu nguy cơ sai sót trong quy trình y tế, đảm bảo tính chính xác và đáng tin cậy trong quản lý thông tin y tế.

Với hồ sơ bệnh án điện tử và các hệ thống quản lý thông tin y tế, thông tin của bệnh nhân giờ đây trở nên dễ dàng truy cập và chia sẻ giữa các bác sĩ và cơ sở y tế. Điều này tạo điều kiện cho sự kết nối và tương tác mạnh mẽ giữa các chuyên gia y tế, hỗ trợ việc hội chẩn và tư vấn hiệu quả.

Ngoài ra, mục tiêu của việc chuyển đổi số trong lĩnh vực y tế là đảm bảo mỗi cơ sở y tế đều sử dụng hồ sơ bệnh án điện tử. Điều này đảm bảo rằng dữ liệu bệnh án và thông tin y tế liên quan được liên kết với nhau giữa các cơ sở y tế, cung cấp cái nhìn toàn diện về bệnh nhân và dễ dàng chia sẻ thông tin quan trọng giữa các cấp bậc trong ngành y tế.

Giúp nhà quản lý triển khai, điều phối hiệu quả

Chuyển đổi số trong lĩnh vực y tế đã mang lại nhiều cải tiến đáng kể trong việc quản lý sức khỏe và cung cấp dịch vụ chăm sóc. Nhờ vào việc áp dụng công nghệ, các quản lý y tế có khả năng triển khai một cách hiệu quả các hoạt động điều phối, giám sát, cảnh báo và dự báo về các vấn đề sức khỏe của cộng đồng. Điều này giúp tăng cường khả năng phát hiện và ứng phó nhanh chóng, chính xác với các vấn đề sức khỏe cộng đồng.

Chuyển đổi số cũng đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện thủ tục hành chính trong lĩnh vực y tế và thúc đẩy việc triển khai các dịch vụ công trực tuyến. Việc sử dụng ứng dụng và hệ thống trực tuyến giúp giảm thiểu sự phức tạp của thủ tục, thời gian chờ đợi, đồng thời cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe tiện lợi hơn cho người dân. Điều này cũng nâng cao khả năng tiếp cận và hiệu quả của việc cung cấp dịch vụ y tế.

Ngoài ra, chuyển đổi số cung cấp nhiều ứng dụng hữu ích cho nhà quản lý bệnh viện và cơ sở y tế, giúp họ quản lý việc tuân thủ quy trình và phác đồ điều trị của nhân viên y tế một cách hiệu quả. Đồng thời, chúng hỗ trợ việc triển khai các hoạt động nhằm nâng cao chất lượng phục vụ cho người bệnh và nhân viên y tế.

Thực tế về hoạt động chuyển đổi số y tế tại Việt Nam

Trong một nghiên cứu của Trường Đại học Kinh tế Tp. Hồ Chí Minh, Việt Nam, đặc biệt là TP.HCM, đã hiệu quả kiểm soát và ổn định đại dịch COVID-19 trong vài năm gần đây. Tuy nhiên, dấu ấn của sự tàn phá khủng khiếp của đại dịch này vẫn còn sâu sắc và sẽ mãi là một kỷ niệm đau lòng. Trên mặt khác, trong việc ứng dụng Công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong công tác phòng chống dịch, Thành phố Hồ Chí Minh đã tạo ra những sản phẩm sáng tạo và hiệu quả đáng chú ý.

Một ví dụ tiêu biểu là hệ thống quản lý người bệnh COVID-19 do Sở Y tế TP.HCM phát triển và ra mắt vào tháng 3/2022. Trước đó, hàng nghìn người đến các trung tâm y tế để khai báo là F0 và hàng nghìn người khác đợi để nhận giấy xác nhận đã hoàn thành thời gian cách ly tại nhà. Nhờ công cụ số hóa này, Thành phố đã giải quyết triệt để tình trạng quá tải của người bệnh tại các cơ sở y tế trên toàn thành phố.

Việt Nam đặt sự phát triển chăm sóc sức khỏe là một trong những ưu tiên hàng đầu. Chi tiêu cho lĩnh vực này dự kiến sẽ tăng mạnh, từ khoảng 15,6 tỷ USD (chiếm 6,5% GDP) vào năm 2018 lên đến 42,9 tỷ USD vào năm 2028. Điều này tương đương với mức tăng trưởng hàng năm 11% trong 10 năm. Trong khu vực ASEAN, Việt Nam được xem là một trong những quốc gia đầu tư nhiều nhất vào lĩnh vực sức khỏe. Đồng thời, chi tiêu bình quân đầu người cho chăm sóc sức khỏe dự kiến sẽ tăng lên 408 USD/năm vào năm 2028, gấp ba lần so với mức 141 USD/năm vào năm 2018.

Việt Nam có nhiều ưu thế để áp dụng các giải pháp y tế số:

1. Hơn 60% dân số Việt Nam dưới 54 tuổi, nhóm này nhanh chóng chấp nhận và sử dụng công nghệ mới. Trung bình, người Việt dành khoảng 7 giờ mỗi ngày cho hoạt động trực tuyến, trong đó có 3 giờ trên thiết bị di động.

2. Chính phủ Việt Nam đã thúc đẩy xây dựng cơ sở hạ tầng và phát triển dịch vụ CNTT. Việc truy cập internet đã lan rộng với tỷ lệ sử dụng đạt 67% vào năm 2017, và tốc độ tăng trưởng hàng năm là 28%.

3. Cơ sở hạ tầng công nghệ Việt Nam đang dần chuyển sang sử dụng dịch vụ dựa trên đám mây, mở ra cơ hội phát triển các giải pháp sáng tạo và hiệu quả về chi phí trong việc cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe. Tất cả những y điểm này giúp Việt Nam có tiềm năng lớn trong việc áp dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe.

Khó khăn, thách thức của chuyển đổi số y tế

Mặc dù ngành y tế Việt Nam có những tiềm năng và ưu điểm, nhưng vẫn đối diện với nhiều thách thức và hạn chế trong quá trình chuyển đổi số. Để đạt được sự hoàn thiện và tiến triển bền vững, cần có sự đồng lòng và nỗ lực kéo dài từ cả cộng đồng.

Trong thực tế, các cơ sở y tế lớn ở các thành phố lớn thường gặp tình trạng quá tải do sự tập trung của bệnh nhân từ các khu vực lân cận, trong khi cơ sở y tế địa phương thường không được tin tưởng đầy đủ. Chiến dịch chuyển đổi số hiện tại chưa được triển khai một cách toàn diện, chỉ có một số ít tổ chức y tế đã thực hiện quy trình chuyển đổi số, đặc biệt là các bệnh viện tư lớn ở khu vực đô thị và các bệnh viện công cấp trung ương.

Dữ liệu và thông tin về sức khỏe hiện đang phân tán ở nhiều nơi, không đồng nhất và thiếu kết nối. Do đó, việc xây dựng một cơ sở dữ liệu y tế tập trung sẽ là bước quan trọng để đảm bảo sự nhất quán và thành công trong quá trình chuyển đổi số y tế.

Hạn chế về tài chính, khả năng kỹ thuật, và sự sẵn lòng sử dụng công nghệ số từ phía cả người dân và đội ngũ y tế cũng là một thách thức đáng chú ý. Người bệnh cũng thiếu niềm tin vào hệ thống y tế số do lo ngại về bảo mật thông tin và quyền sở hữu dữ liệu sức khỏe, cũng như mức độ tin cậy của thông tin trên các nền tảng y tế. Để vượt qua những thách thức này, cần có sự đầu tư lớn hơn vào các khía cạnh này và công khai hơn trong việc giáo dục và tạo niềm tin cho cả người dân và đội ngũ y tế.

Giải pháp hỗ trợ chuyển đổi số y tế thành công

Sử dụng các thiết bị y tế di động

Trong thời đại số hóa, cách tiếp cận chăm sóc sức khỏe đã trải qua sự thay đổi đáng kể. Người bệnh ngày nay tập trung vào việc duy trì sức khỏe hàng ngày và phòng ngừa bệnh tật thay vì chỉ khi cần phải đến bệnh viện. Điều này đã thúc đẩy các doanh nghiệp chăm sóc sức khỏe đầu tư mạnh vào các thiết bị công nghệ có thể đeo trên người, tạo ra sự tiện lợi cho người dùng. Nhờ vào những thiết bị này, người bệnh có thể tự theo dõi và cập nhật thông tin về sức khỏe của mình mọi lúc, mọi nơi.

Thị trường thiết bị y tế đeo (wearable) đang phát triển mạnh mẽ, với dự báo vượt qua ngưỡng hơn 27 triệu đô la vào năm 2023. Đây là một bước tiến đáng chú ý so với con số gần 8 triệu đô la vào năm 2017. Các thiết bị này mang lại nhiều lợi ích cho người dùng, trong số đó có:

Cảm biến nhịp tim: Giúp theo dõi nhịp tim của người dùng, cung cấp thông tin quan trọng về sức khỏe tim mạch và giúp nhận diện các vấn đề về tim mạch.
Máy theo dõi hoạt động thể chất: Ghi lại các hoạt động thể chất của người dùng, từ việc đếm bước chân đến theo dõi lượng calo tiêu thụ. Hỗ trợ người dùng theo dõi tiến trình và thiết lập mục tiêu cho bài tập hàng ngày.
Máy đo mồ hôi: Đặc biệt hữu ích cho bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường, máy đo mồ hôi giúp theo dõi lượng đường trong máu thông qua mồ hôi.
Máy đo lượng oxy trong máu: Theo dõi lượng oxy trong máu, thường được sử dụng bởi bệnh nhân mắc các vấn đề về hô hấp như COPD, hen suyễn.

Trí tuệ nhân tạo (AI)

Trí tuệ nhân tạo (Artificial Intelligence - AI) không chỉ là một xu hướng quan trọng trong lĩnh vực y tế số hóa, mà còn là một yếu tố quan trọng trong việc biến đổi số hầu hết các lĩnh vực khác muốn áp dụng công nghệ số. Các công ty trong ngành đầu tư hàng triệu USD vào AI, dự kiến thị trường công cụ hỗ trợ chăm sóc sức khỏe AI sẽ vượt qua mốc 34 tỷ đô la vào năm 2025, có vai trò quan trọng trong việc định hình nhiều khía cạnh của ngành này.

Trong lĩnh vực y học, AI không chỉ đưa đến hình ảnh về robot y tá, một công nghệ phổ biến tại Nhật Bản và ngày càng được áp dụng rộng rãi trên toàn cầu. Các phiên bản mới của robot được phát triển để hỗ trợ y tá con người trong các công việc hàng ngày, bao gồm việc lấy và dự trữ vật tư. Ngoài ra, chatbots và trợ lý y tế ảo cũng đang trở nên phổ biến. Chatbots có thể đảm nhận nhiều vai trò khác nhau, từ đại diện dịch vụ khách hàng đến công cụ hỗ trợ chẩn đoán và thậm chí là nhà trị liệu. Sự linh hoạt của chatbots đang thu hút sự quan tâm và đầu tư lớn từ các công ty.

Hơn nữa, các công ty dược phẩm và công nghệ sinh học hàng đầu đang áp dụng thuật toán học máy để tăng cường quá trình phát triển thuốc. Thay vì tuân theo quy trình thử nghiệm truyền thống mất thời gian và tốn kém, AI có khả năng phân tích hàng tỷ dữ liệu về dược phẩm, thử nghiệm lâm sàng và thông tin bệnh lý để dự đoán về tính hiệu quả và an toàn của các loại thuốc tiềm năng. Điều này giúp tăng tốc quá trình phát triển thuốc, giảm thiểu rủi ro, cũng như tiết kiệm thời gian và nguồn lực.

Ứng dụng blockchain trong hồ sơ sức khỏe điện tử

Blockchain đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc đảm bảo tính chính xác và an toàn của hồ sơ sức khỏe điện tử. Với khả năng hoạt động như một sổ cái kỹ thuật số hay một cơ sở dữ liệu máy tính, blockchain cho phép ghi chép lịch sử khám bệnh, đơn thuốc, tiền sử bệnh lý,... Điều này giúp bác sĩ có cái nhìn rõ ràng hơn về quá trình điều trị và các thông số sức khỏe của bệnh nhân trong nhiều giai đoạn khác nhau mà không cần phải thông qua bên thứ ba.

Việc áp dụng blockchain trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe mang lại nhiều lợi ích đáng kể. Nó bảo vệ dữ liệu y tế, ngăn chặn việc sửa đổi trái phép hoặc gian lận thông tin. Hồ sơ sức khỏe điện tử trên blockchain cung cấp tính toàn vẹn và đáng tin cậy, giúp cải thiện quá trình chia sẻ thông tin giữa các nhà cung cấp dịch vụ y tế và bệnh nhân. Đồng thời, blockchain cũng giúp giảm bớt sự rườm rà và chi phí khi xử lý giao dịch và quản lý hồ sơ sức khỏe.

Connected Ambulance

Xe cứu thương kết nối (Connected Ambulance) đóng vai trò là trợ lý quan trọng cho nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe bằng cách tự động thu thập và truyền dữ liệu quan trọng của bệnh nhân từ các thiết bị đeo, cảm biến và camera HD. Dữ liệu này sau đó được truyền đến bệnh viện ngay khi bệnh nhân đang được chuyển đến khoa cần thiết.

Nhờ có dữ liệu sẵn sàng trước khi bệnh nhân được đưa vào bệnh viện, các bác sĩ có thể tiến hành các thủ tục cần thiết một cách nhanh chóng và hiệu quả mà không gây lãng phí thời gian. Họ cũng có thể hướng dẫn nhân viên y tế trong việc thực hiện các quy trình cụ thể trong quá trình chuyển bệnh nhân, nhờ vào công nghệ của xe cứu thương kết nối.

Thăm khám từ xa (TeleHealth)

Trong quá trình chuyển đổi số trong lĩnh vực y tế, một trong những thay đổi đáng chú ý nhất là sự gia tăng về việc sử dụng dịch vụ khám bác sĩ trực tuyến. Hình thức này cho phép bệnh nhân tương tác với các chuyên gia y tế vào thời gian thuận tiện nhất và từ bất kỳ đâu, giúp tiết kiệm thời gian và chi phí so với việc phải đến trực tiếp bệnh viện.

Các nghiên cứu cho thấy khoảng 83% bệnh nhân đã khảo sát cho biết họ sẵn lòng sử dụng dịch vụ y tế trực tuyến, xu hướng này càng trở nên phổ biến hơn sau đại dịch COVID-19 năm 2020.

Tại Việt Nam, Bộ Y tế đã chủ động triển khai hệ thống TeleHealth và đạt được nhiều thành công. Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên, đến năm 2021, đề án "Khám, chữa bệnh từ xa" giai đoạn 2020 - 2025 đã được triển khai tại 32 bệnh viện tuyến trên (chiếm 78% tổng số), kết nối với 1.500 bệnh viện tuyến dưới.

Việc áp dụng TeleHealth trong hệ thống y tế Việt Nam mang lại nhiều lợi ích. Nó giúp bác sĩ tiếp cận chăm sóc sức khỏe cho người dân ở các khu vực hẻo lánh. Bệnh nhân không cần di chuyển xa để đến bệnh viện, mà có thể tương tác và nhận tư vấn từ các chuyên gia y tế từ xa thông qua công nghệ. Điều này giúp tiết kiệm thời gian, chi phí và mang lại sự thuận tiện cho bệnh nhân.

Kết luận

Có thể thấy chuyển đổi số y tế đã và đang mang lại nhiều giá trị tích cực cho ngành y tế. Qua đó khiến chất lượng cuộc sống và chữa bệnh của người dân, cán bộ y tế và các cấp quản lý được nâng cao. Đừng quên theo dõi các bài viết của Tanca mỗi ngày để không bỏ lỡ những thông tin hữu ích khác.