VUCA là gì? Đây chắc là thuật ngữ không còn xa lạ gì với những đối tượng đang sống, họat động và làm việc trong thế kỷ 21 như chúng ta. Với sự biến đổi toàn cầu, VUCA đã trở thành một trong những chủ đề mà con người phải đối mặt. Hãy cùng Tanca đào sâu hơn về khái niệm này và học cách thích nghi với nó qua bài viết sau!
VUCA Là Gì?
VUCA là một từ viết tắt gồm bốn đặc tính chính trong thế giới hiện đại: Volatility (Biến động), Uncertainty (Không chắc chắn), Complexity (Phức tạp) và Ambiguity (Mơ hồ). Thuật ngữ này được sử dụng để mô tả một thế giới khó nắm bắt và khó đối phó, vì trong một khoảng thời gian ngắn, có quá nhiều sự thay đổi xảy ra.
Định nghĩa này đã xuất hiện từ một vài thập kỷ trước, cụ thể là vào năm 1987 trong học thuyết về kỹ năng lãnh đạo của Warren Bennis và Burt Nanus. Ngoài ra, khái niệm VUCA cũng được sử dụng bởi Đại học Chiến tranh Quân đội Hoa Kỳ để mô tả một thế giới mới và đa cực sau diễn biến của Chiến tranh lạnh.
Thuật ngữ VUCA đánh dấu sự thừa nhận rằng môi trường kinh doanh và xã hội ngày nay đầy rẫy sự biến đổi và không chắc chắn. Sự phức tạp và mơ hồ của các tình huống và thông tin khiến việc đưa ra quyết định và dự đoán trở nên khó khăn. Do đó, để thành công trong môi trường VUCA, người lãnh đạo và quản lý cần phải có khả năng thích nghi, sáng tạo và linh hoạt, để tận dụng cơ hội và đối phó với thách thức một cách hiệu quả.
Xem thêm:
Bối cảnh VUCA trong thời đại hiện nay
Gần đây, thế giới chúng ta đã trải qua những thời kỳ VUCA đáng kể, đặc biệt là trong cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008-2009 và dịch Covid-19 hiện nay. Nhìn vào tình hình kinh tế toàn cầu, theo báo cáo của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), dự kiến nền kinh tế toàn cầu sẽ tiếp tục suy giảm trong năm nay trước khi có dấu hiệu hồi phục. Đây là tình hình suy thoái kinh tế tồi tệ nhất trong một thế kỷ.
OECD cũng cảnh báo rằng, nếu có một làn sóng nhiễm Covid-19 tiếp theo, sẽ gây ra sự gián đoạn trong quá trình phục hồi kinh tế và tạo ra nhiều tác động tiêu cực hơn. Thêm vào đó, World Bank và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cũng đã đưa ra những dự báo bi quan về tình hình kinh tế toàn cầu.
Sự suy thoái kinh tế toàn cầu đã gây ra những hệ lụy trực tiếp đến tài chính cá nhân, bao gồm giảm thu nhập, mất việc làm và nguy cơ phá sản,... Mặc dù chúng ta đã đưa ra những nỗ lực chung để đối phó với dịch Covid-19 và bảo vệ nền kinh tế, nhưng không thể phủ nhận rằng suy thoái kinh tế đang ảnh hưởng đến chúng ta, đặc biệt trong một thế giới đầy sự biến động như hiện nay.
VUCA bao gồm những yếu tố nào?
Chúng ta đã tìm hiểu sơ lược qua VUCA là gì? Vậy thì VUCA sẽ bao gồm những yếu tố nào cấu thành?
Volatility (Biến động)
Sự biến động là một khía cạnh quan trọng ở thế giới hiện đại, đề cập đến tốc độ và tính chất bất ngờ của sự thay đổi. Dù đó là thị trường, công nghệ, luật pháp hay xã hội, mọi thứ đều trải qua sự biến động không ngừng. Gần đây, sự biến động này đã được khuếch đại bởi sự tiến bộ công nghệ và quá trình toàn cầu hóa. Điều này cũng nhắc nhở rằng thế giới ngày càng biến đổi, và điều đúng hôm nay có thể không còn đúng vào ngày mai.
Sự biến động có thể xảy ra ở nhiều khía cạnh khác nhau, từ thị trường tài chính, công nghệ, chính trị đến luật pháp và xã hội.
Trong thị trường tài chính, sự biến động thường được đo lường thông qua các chỉ số như biến động giá cả, tỷ giá hối đoái, biến động thị trường chứng khoán và lãi suất. Những biến động này có thể phản ánh các yếu tố kinh tế, chính trị và quan điểm thị trường, tạo ra sự không chắc chắn và khó đoán trước trong việc đưa ra quyết định đầu tư và quản lý rủi ro.
Trong lĩnh vực kinh doanh, sự biến động có thể xuất hiện dưới nhiều hình thức khác nhau. Sự thay đổi công nghệ nhanh chóng có thể tạo ra sự biến động trong cách thức sản xuất và tiếp cận thị trường. Biến động giá cả và sự thay đổi trong yêu cầu và sở thích của khách hàng có thể ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận thị trường và lợi nhuận của doanh nghiệp. Thay đổi chính sách và quy định cũng có thể tạo ra sự biến động và thách thức cho các doanh nghiệp.
Uncertainty (Không chắc chắn)
Uncertainty phản ánh mức độ mà chúng ta không thể dự đoán hoặc xác định kết quả chính xác do thiếu thông tin và dữ liệu đầy đủ. Trạng thái không chắc chắn xảy ra khi chúng ta không có thông tin đầy đủ và rõ ràng về tương lai hoặc khi các yếu tố quan trọng không có cách nào được dự đoán hoặc định rõ.
Trong thời đại đầy biến đổi của chúng ta, không Uncertainty có thể xuất hiện trong nhiều khía cạnh khác nhau. Các yếu tố như biến đổi chính trị, sự thay đổi nhanh chóng của thị trường, tiến bộ công nghệ, sự không ổn định kinh tế toàn cầu hay các biến đổi khác trong môi trường kinh doanh đều có thể tạo ra trạng thái không chắc chắn.
Trong môi trường VUCA, Uncertainty đòi hỏi sự linh hoạt và khả năng thích ứng nhanh chóng từ các nhà quản lý và nhà lãnh đạo. Họ phải có khả năng đánh giá và xử lý thông tin mang tính không chắc chắn, tìm ra cách thích ứng và đưa ra quyết định trong bối cảnh thiếu thông tin chính xác. Điều này đòi hỏi sự sáng tạo trong việc tìm kiếm giải pháp mới và khả năng đưa ra quyết định dựa trên khả năng đoán trước và ước lượng trong môi trường Uncertainty.
Complexity (Phức tạp)
Trong môi trường VUCA, complexity đề cập đến việc đối mặt với một mạng lưới phức tạp và rối ren của các yếu tố tác động. Đây là tình huống khi các công ty và nhà quản lý phải đối diện với sự tương tác phức tạp giữa các thành phần trong một hệ thống, sự phụ thuộc không đồng đều giữa các yếu tố và khả năng tương tác khó có thể dự đoán trong môi trường kinh doanh.
Sự phức tạp có thể tồn tại ở nhiều cấp độ khác nhau, từ cấp độ tổ chức cho đến cấp độ quốc tế. Các yếu tố phức tạp có thể bao gồm sự thay đổi trong quy định pháp lý, sự biến đổi nhanh chóng của công nghệ, sự phụ thuộc vào chuỗi cung ứng phức tạp, sự đa dạng văn hóa và quan điểm trong tổ chức, cũng như sự phức tạp của các mối quan hệ giữa các bên liên quan khác nhau.
Để đối phó với sự phức tạp, các doanh nghiệp và nhà quản lý cần có khả năng hiểu và phân tích các yếu tố phức tạp này. Điều này đòi hỏi sự tìm hiểu về mô hình và mối quan hệ giữa các yếu tố, cũng như phát triển các phương pháp và chiến lược phù hợp để đối phó với sự phức tạp này.
Ambiguity (Mơ hồ)
Mơ hồ là tình trạng khi thông tin không đủ hoặc không chính xác, dẫn đến khó khăn trong việc hiểu và diễn giải một tình huống. Trong môi trường VUCA, sự mơ hồ xuất hiện khi nguồn thông tin bị hạn chế hoặc không chính xác, không có một đáp án duy nhất hoặc cách tiếp cận rõ ràng để giải quyết vấn đề.
Khi một tình huống trở nên mơ hồ, người lãnh đạo và quản lý cần sẵn sàng đối mặt với sự không rõ ràng và phải tìm cách làm việc trong tình huống thiếu thông tin. Điều này đòi hỏi sự linh hoạt và sáng tạo để khám phá các khía cạnh khác nhau của vấn đề và tìm kiếm thông tin mới để đưa ra quyết định thông minh.
Tóm lại, trong môi trường phức tạp và không chắc chắn, mơ hồ là một thách thức. Tuy nhiên, bằng cách áp dụng sự linh hoạt, sáng tạo và khả năng thích ứng, người lãnh đạo và quản lý có thể tìm ra các giải pháp thông minh và đưa ra quyết định hiệu quả trong tình huống Ambiguity.
Làm thế nào để phát triển trong bối cảnh VUCA?
Linh hoạt: Chìa khóa cho sự ổn định và thành công
Trong thời đại biến đổi nhanh chóng (VUCA), linh hoạt trở thành yếu tố quan trọng để đảm bảo sự ổn định và thành công. Trái với ý kiến thường cho rằng sự ổn định đi đôi với sự kiên nhẫn và “đứng im”, linh hoạt giúp chúng ta thích nghi và dễ dàng thiết lập trạng thái ổn định, tránh bị đào thải. Bất kể là cá nhân hay tổ chức, chúng ta cần liên tục nâng cao khả năng thích nghi và điều chỉnh phong cách sống để thích ứng với từng giai đoạn "bình thường mới".
Đã đến lúc chúng ta phải rời khỏi vùng an toàn và chủ động cập nhật kiến thức, công nghệ và chuẩn bị kế hoạch linh hoạt để sẵn sàng đối mặt với những tác động tiêu cực từ môi trường VUCA. Nếu công việc hiện tại gặp quá nhiều khó khăn, hãy dũng cảm thay đổi cách tiếp cận, triển khai hoặc tìm kiếm cơ hội mới để gia tăng thu nhập. Đôi khi, chúng ta cần chuẩn bị sẵn sàng cho trường hợp chuyển việc hoặc thậm chí mất đi một phần công việc.
Chọn lọc thông tin và tạo kết nối một cách thông minh
Trong thế giới đầy sự hỗn loạn và thông tin nhiễu loạn, việc chọn lọc thông tin trở nên cực kỳ quan trọng. Những thông tin không chính xác, thiếu cơ sở hoặc gây rối có thể bùng phát và lan truyền nhanh chóng, gây ra sự hoang mang và phản ứng tiêu cực trong cộng đồng, đặc biệt là trên mạng xã hội. Vì vậy, chúng ta cần đề cao khả năng phân biệt và tìm hiểu một cách cẩn thận trước khi tin tưởng và lan truyền các thông tin này.
Hãy ưu tiên những nguồn tin tức đáng tin cậy, chính thống và đã được kiểm chứng. Đặt niềm tin vào các phương tiện truyền thông có uy tín như các tờ báo, trang web chuyên ngành hoặc các nguồn thông tin từ các chuyên gia đáng tin cậy. Nếu gặp phải thông tin mà bạn chưa chắc về tính xác thực, hãy luôn xác minh lại từ các nguồn đáng tin cậy khác hoặc các nguồn tài liệu chính thống.
Ngoài việc chọn lọc thông tin, việc tạo kết nối với những người xung quanh cũng rất quan trọng. Trong thời đại hiện đại, dù không thể gặp trực tiếp, chúng ta vẫn có nhiều phương pháp để duy trì liên lạc và kết nối với đồng nghiệp, bạn bè, đối tác và người thân. Hãy sử dụng điện thoại, tin nhắn, email hoặc các ứng dụng gọi video để giữ liên lạc thường xuyên và chia sẻ thông tin. Điều này giúp chúng ta hiểu rõ tình hình của những người xung quanh, chia sẻ những thông tin quan trọng và cùng nhau vượt qua khó khăn.
Hướng suy nghĩ về những điều tích cực
Suy nghĩ tích cực không chỉ là một khái niệm trừu tượng, mà là một thái độ và hành động đòi hỏi sự cố gắng và có định hướng. Trong một thế giới đang chìm trong tình trạng VUCA (Biến động, Không chắc chắn, Phức tạp và Mơ hồ), chúng ta cần thực sự áp dụng suy nghĩ tích cực và giữ bình tĩnh để vượt qua những trở ngại.
Thay vì tránh né hoặc từ chối thực tế không như ý muốn, chúng ta nên tìm cách nhìn nhận tình huống từ một góc độ tích cực và tìm ra những điểm tốt đẹp nhất trong đó. Dù tình huống hiện tại có khó khăn đến đâu, chúng ta không nên chìm đắm trong sự bi quan. Tinh thần suy sụp có thể sẽ "hạ gục" bạn trước cả khi khó khăn ập đến.
Có một số phương pháp bạn có thể thử áp dụng để rèn luyện suy nghĩ tích cực. Hãy thử liệt kê ba điều mà bạn cảm thấy biết ơn trước khi đi ngủ mỗi tối, luôn diễn đạt lòng biết ơn và không phàn nàn trước những khó khăn. Hãy chủ động nghĩ về các phương án B, C thay vì chỉ tập trung vào kế hoạch ban đầu đang bị gián đoạn. Bằng cách thực hiện những thay đổi nhỏ như vậy, chúng ta có thể thay đổi cách nhìn nhận và tiếp cận với thế giới xung quanh một cách tích cực hơn.
Điều quan trọng là thực hành suy nghĩ tích cực một cách kiên nhẫn và kiên định. Đôi khi, việc thay đổi thái độ có thể không dễ dàng, nhưng nếu chúng ta kiên trì và tập trung vào những khía cạnh tích cực trong cuộc sống, chúng ta có thể xây dựng một tư duy tích cực mạnh mẽ, giúp chúng ta vượt qua mọi khó khăn và tìm thấy niềm vui trong cuộc sống.
Hãy chuẩn bị tâm lý và không ngừng học tập
Trong thời kỳ đầy biến động hiện nay, chúng ta không thể chắc rằng những tác động của VUCA sẽ kết thúc chỉ trong vài tháng tới. Tuy nhiên, thay vì ngồi chờ đợi, chúng ta cần chuẩn bị tâm lý và lập kế hoạch để đối mặt với tình huống VUCA kéo dài. Hãy suy nghĩ về cách đảm bảo hiệu quả công việc và cân bằng cuộc sống cá nhân, ngay cả khi không có những thay đổi tích cực xảy ra.
Thời đại VUCA tràn ngập sự thay đổi nhanh chóng, không chắc chắn, phức tạp và mơ hồ. Kiến thức và kỹ năng cũ nhanh chóng trở nên lạc hậu. Để tồn tại và phát triển trong thời đại này, mỗi người cần có khả năng học hỏi, cập nhật và thích nghi với những thay đổi mới.
Hãy xác định mục tiêu học tập rõ ràng và lựa chọn phương pháp học phù hợp. Hiện nay, có nhiều phương pháp học tập khác nhau, từ học trực tiếp cho đến học trực tuyến, mỗi cách đều có ưu điểm và nhược điểm riêng. Mỗi người cần lựa chọn cách thức học tập phù hợp với khả năng và nhu cầu của mình. Học tập liên tục đòi hỏi sự kiên nhẫn và nỗ lực không ngừng.
Và trên đây là tất tần tật thông tin về câu hỏi VUCA Là Gì? Tanca hy vọng rằng bạn đã có được những nội dung cần thiết để chuẩn bị cho thời buổi VUCA hiện nay qua bài viết này. Đây là thời đại mà mọi thứ đều trở nên đầy sự biến động, không chắc chắn, phức tạp và mơ hồ. Đừng chờ đợi cơ hội đến với mình mà hãy chủ động hành động để nắm bắt nó!
