Narcissist là gì? Narcissist - Người ái kỷ, là một thuật ngữ được sử dụng trong tâm lý học. Những người này có xu hướng tự luyến quá mức và thiếu sự đồng cảm. Hãy thử nghĩ đến một người bạn/ đồng nghiệp luôn tự nhận mình là trung tâm, luôn phóng đại công trạng của bản thân và coi thường người khác. Bạn sẽ cảm thấy thế nào khi ở bên cạnh họ? Cùng Tanca tìm hiểu khái niệm, đặc điểm của narcissist và ứng xử với người mắc bệnh ái kỷ qua bài viết sau.

Narcissist là gì?

Theo từ điển Oxford, narcissist là người thể hiện sự quan tâm hoặc ngưỡng mộ quá mức đối với bản thân hay còn gọi là người ái kỷ. Ngoài ra họ cũng thường xuyên cảm thấy bất an, lo lắng. Họ dễ nổi giận hoặc trầm cảm khi gặp thất bại, chỉ trích.

Cụ thể, những người tự luyến/ ái kỷ thường có các đặc điểm sau:

Luôn đặt bản thân vào vị trí trung tâm, là tâm điểm của mọi sự chú ý.
Có niềm tin quá mức vào kiến thức, khả năng, tài năng của bản thân.
Cần được người khác ngưỡng mộ, ca ngợi.
Thiếu khả năng đồng cảm với người xung quanh.
Dễ thao túng, lợi dụng người khác cho mục đích cá nhân.

Theo quan điểm tâm lý học, narcissist được xem là biểu hiện của chứng rối loạn nhân cách ái kỷ (Narcissistic Personality Disorder). Đây là một hội chứng tâm lý khá phổ biến.

Giống như nhân vật Dorian Gray trong tiểu thuyết “Chân dung Dorian Gray” của Oscar Wilde là một điển hình cho người ái kỷ. Anh ta say mê vẻ đẹp của bản thân và hoàn toàn bị ám ảnh bởi điều đó. Ngoài ra, một số nhân vật nổi tiếng như Kanye West, Donald Trump, Steve Jobs,... cũng thể hiện những đặc điểm của người ái kỷ.

Nhìn chung, narcissist là những người quá tập trung vào bản thân và có xu hướng sử dụng người khác như công cụ để phục vụ mục đích cá nhân. Họ thiếu khả năng đồng cảm và dễ gây tổn thương tâm lý cho người xung quanh. Đây là kiểu người trái ngược với người thấu cảm - Empath.

Tuy nhiên, mức độ nghiêm trọng của hội chứng Narcissist có thể khác nhau ở mỗi người. Một số trường hợp nhẹ có thể khắc phục và kiểm soát được. Những trường hợp nghiêm trọng hơn cần can thiệp bằng tư vấn, trị liệu tâm lý.

Xem thêm:

Dấu hiệu nhận biết người ái kỷ là gì?

Nhìn chung, Narcissist không chỉ đơn thuần là tự tin hay tự trọng, người narcissist thường có một ảo tưởng về sự quan trọng của bản thân, muốn được người khác ngưỡng mộ. Để nhận biết một cách chính xác hơn thì narcissist thường thể hiện các đặc điểm sau:

Luôn coi mình là đặc biệt

Những người ái kỷ thường có cảm giác bản thân mình đặc biệt hơn người khác. Họ cho rằng mình có tài năng, năng lực phi thường mà người khác khó có thể sánh bằng.

Điều này khiến họ thường tự đắc, cho rằng cách suy nghĩ và hành động của mình luôn đúng đắn nhất. Những lời khuyên của người khác thường bị họ bỏ ngoài tai.

Thèm khát sự chú ý của mọi người

Người ái kỷ rất cần sự quan tâm, chú ý của người khác dành cho mình. Họ thường tìm mọi cách để trở thành tâm điểm và thu hút sự chú ý của mọi người xung quanh.

Chẳng hạn, họ sẽ liên tục kể về bản thân, khoe khoang thành tích để thu hút sự chú ý. Họ cũng thường ăn mặc hướng tới sự nổi bật, cường điệu hóa cảm xúc để tạo hiệu ứng.

Không thể chịu thua thiệt

Người ái kỷ coi bản thân như là số một, luôn phải chiến thắng và không bao giờ thua cuộc. Do đó, họ rất khó chấp nhận thất bại, chỉ trích hay ý kiến trái chiều.

Narcissist thường rất dễ nổi cáu, tức giận hoặc trầm cảm khi đối mặt với những tình huống thua thiệt. Điều này là do sự tự ái cao độ của họ.

Khoe khoang và phóng đại thành tích

Để thỏa mãn nhu cầu được ngưỡng mộ, người ái kỷ thường hay khoe khoang về bản thân. Họ thường xuyên đưa ra những câu chuyện về thành tích, khả năng ấn tượng của mình.

Không những thế, họ còn phóng đại những thành tựu đó lên nhiều lần để gây ấn tượng với mọi người. Thậm chí có trường hợp còn bịa đặt những câu chuyện thành công để tô vẽ cho bản thân.

Thiếu sự đồng cảm

Người ái kỷ thường rất tập trung vào bản thân, ít quan tâm đến cảm xúc của người khác. Họ thiếu khả năng đồng cảm hay thấu hiểu tâm trạng của người xung quanh.

Chính vì thế mà những lời nói, hành động của họ thường làm tổn thương người khác mà không hề hay biết. Khi bị phản ứng thì họ lại cho đó là sự nhạy cảm thái quá của người khác.

Thích kiểm soát cuộc trò chuyện

Trong một cuộc đối thoại, người ái kỷ luôn muốn dẫn dắt và chi phối cuộc trò chuyện theo ý muốn của mình. Họ thường sẽ lấn át người đối thoại, liên tục cắt ngang và đưa cuộc nói chuyện về phía họ.

Thiếu cảm giác an toàn

Dù về bề ngoài trông rất tự tin, ngạo mạn, nhưng sâu bên trong người ái kỷ lại rất dễ cảm thấy bất an và mất cảm giác an toàn.

Họ luôn cần được khẳng định bản thân và sự tồn tại của mình thông qua sự chú ý, ngưỡng mộ của mọi người. Chính điều này khiến họ trở nên dễ tổn thương và mất kiểm soát khi gặp chỉ trích.

Dễ mắc chứng trầm cảm

Do luôn cần sự đề cao và chú ý của mọi người, người ái kỷ rất dễ rơi vào trạng thái trầm cảm, chán nản khi không đạt được điều đó.

Khi cảm nhận bản thân bị lãng quên, bỏ rơi hay thất bại trong việc gây ấn tượng với mọi người, họ sẽ cảm thấy cô đơn và tuyệt vọng. Lúc này, người ái kỷ có thể trở nên nhạy cảm và hay khóc lóc để thu hút sự chú ý.

Như vậy, người ái kỷ thể hiện nhiều đặc điểm tiêu cực, gây khó chịu cho người xung quanh. Tuy nhiên, chứng rối loạn nhân cách này cũng bắt nguồn từ sự tổn thương, thiếu an toàn bên trong của họ. Do đó, việc hiểu rõ về họ sẽ giúp chúng ta ứng xử phù hợp và có lợi nhất.

Những tác động tiêu cực của việc ở bên người ái kỷ

Việc thường xuyên tiếp xúc với người ái kỷ có thể khiến bạn gặp phải các tác động tiêu cực sau:

Cảm thấy bị kiểm soát, thao túng và lợi dụng.
Hay phải nịnh nọt, vuốt ve người ái kỷ để tránh sự nổi giận.
Bị chỉ trích, làm nhục khi có sai sót hay ý kiến khác biệt.
Cảm xúc của bạn bị xem nhẹ, phớt lờ.
Tự ti, thiếu tự tin do luôn bị so sánh với người ái kỷ.
Mệt mỏi, căng thẳng vì phải đối phó với những phàn nàn, cáu giận thất thường.
Có cảm giác bất an, lo sợ sẽ mất đi sự yêu thương của người ái kỷ.

Nếu để kéo dài, việc ở bên cạnh narcissist có thể khiến bạn mất dần sự tự tin, có suy nghĩ tiêu cực và rối loạn cảm xúc. Vì vậy, cần có cách ứng xử phù hợp để bảo vệ bản thân.

7 cách ứng xử với người rối loạn nhân cách ái kỷ

Đối mặt với một người ái kỷ quả thực không đơn giản. Nhưng nếu biết cách, bạn hoàn toàn có thể giảm bớt những tác động tiêu cực từ họ và bảo vệ sức khỏe tinh thần của mình. Dưới đây là một số gợi ý:

Giữ khoảng cách nhất định

Hãy thiết lập ranh giới lành mạnh giữa bạn và người ái kỷ. Điều này sẽ ngăn họ can thiệp quá sâu vào cuộc sống của bạn. Bạn vẫn có thể giao tiếp, giúp đỡ họ nhưng tránh để họ lạm dụng.

Không tranh cãi hay chống đối trực tiếp

Người ái kỷ rất khó chịu ý kiến trái chiều nên bạn hãy cân nhắc kỹ trước khi tranh luận. Thay vì chống đối thẳng, bạn có thể đưa ra góc nhìn riêng một cách nhẹ nhàng. Hoặc nêu ra hậu quả tích cực nếu họ chấp nhận lời khuyên của bạn.

Đừng cố gắng thay đổi họ

Chấp nhận rằng người ái kỷ khó có khả năng thay đổi triệt để. Thay vào đó, bạn nên tập trung vào việc điều chỉnh cách ứng xử của chính mình để có mối quan hệ tốt đẹp hơn với họ.

Thiết lập rõ ràng giới hạn của mình

Hãy cho narcissist biết rõ ràng những hành vi nào khiến bạn khó chịu. Điều này sẽ giúp họ ý thức và không vượt qua “lằn ranh đỏ” của bạn. Đồng thời, bạn cũng sẽ cảm thấy tự tin hơn về việc bảo vệ bản thân.

Không chia sẻ quá nhiều thông tin cá nhân

Hạn chế chia sẻ những vấn đề riêng tư, cảm xúc sâu kín của bạn với người ái kỷ. Điều này ngăn họ lợi dụng, thao túng tâm lý bạn sau này.

Nếu cảm thấy quá áp lực khi đối phó với narcissist, bạn nên tìm đến sự trợ giúp của bạn bè, người thân hoặc chuyên gia tâm lý. Họ sẽ giúp bạn xử lý vấn đề 1 cách lành mạnh.

Dành thời gian cho bản thân

Luôn dành thời gian chăm sóc, làm những điều mình thích để lấy lại cân bằng. Đừng để cuộc sống xoay quanh người ái kỷ. Bạn cần nhớ rằng, hạnh phúc của bạn không phụ thuộc hoàn toàn vào họ.

Tóm lại, Narcissist là những người quá tập trung vào bản thân và thiếu khả năng đồng cảm với người khác. Họ hay có những hành vi, ứng xử khiến người xung quanh cảm thấy khó chịu.

Tuy nhiên, chúng ta không nên áp đặt quan điểm của mình lên họ. Thay vào đó, hãy thể hiện sự thấu hiểu và tìm cách ứng xử phù hợp để xây dựng mối quan hệ lành mạnh. Điều đó sẽ có lợi cho cả hai bên.

Hy vọng với những chia sẻ trên của Tanca, bạn đã hiểu rõ hơn về narcissist là gì cũng như dấu hiệu nhận biết và cách ứng xử phù hợp với họ.Theo đó, bạn không chỉ có thể tự bảo vệ mình mà còn có cơ hội giúp người đó thay đổi, hoặc ít nhất là giảm bớt những ảnh hưởng tiêu cực mà họ mang lại. Chúc bạn có những trải nghiệm tích cực trong quan hệ với mọi người xung quanh!