Procrastination là gì? Sự trì hoãn, hay còn gọi là procrastination, là nguyên nhân chính dẫn đến việc chúng ta không thể hoàn thành công việc đúng hạn, gây stress và ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống. Nhưng procrastination không chỉ đơn giản là "lười biếng" hay "thiếu quyết tâm", nó còn liên quan đến nhiều yếu tố tâm lý khác nhau. Cùng Tanca tìm hiểu nguyên nhân và giải pháp khắc phục thói quen này qua bài viết sau.

Procrastination là gì?

Procrastination - sự trì hoãn là hiện tượng khá phổ biến trong cuộc sống hiện đại. Theo Từ điển Cambridge, procrastination được định nghĩa là hành động trì hoãn việc gì đó cần làm, thường là do lười biếng.

Tuy nhiên, sự trì hoãn thực chất không liên quan nhiều đến việc bạn lười biếng hay không. Đó chỉ là cách não bộ phản ứng trước những tác động tiêu cực mà việc đó mang lại.

Một số định nghĩa khác về procrastination:

Procrastination là sự thiếu khả năng tự điều chỉnh bản thân, dẫn tới hành động trì hoãn công việc, nhiệm vụ cá nhân. Thậm chí bất chấp những hậu quả tiêu cực.
Procrastination là xu hướng trì hoãn thực hiện những việc quan trọng và thay vào đó là làm những công việc đơn giản, dễ dàng và mang tính giải trí hơn.
Procrastination còn được gọi là Akrasia - một thuật ngữ cổ Hy Lạp chỉ trạng thái tâm lý học con người hành động trái với điều mình cho là tốt.

Như vậy, có thể hiểu procrastination là xu hướng chung của con người khi né tránh những việc khó khăn, gây căng thẳng bằng cách trì hoãn chúng đi và làm những việc đơn giản.

hơn. Đây cũng có thể coi là một cơ chế tự vệ của não bộ để giảm bớt căng thẳng. Tuy nhiên, sự trì hoãn lại gây ra nhiều hệ luỵ nghiêm trọng khác.

Xem thêm:

Sự trì hoãn - một hiện tượng phổ biến

Procrastination không phải là một hiện tượng hiếm gặp. Ngược lại, đây là một thói quen kinh niên của rất nhiều người trên thế giới. Một số con số thống kê đáng chú ý:

Khoảng 20% người trưởng thành có xu hướng trì hoãn thường xuyên.

Tới 50% sinh viên đại học thừa nhận họ thường xuyên trì hoãn, trong đó có tới 75% tự nhận mình là người hay trì hoãn.

Trong một khảo sát về thói quen trì hoãn giờ đi ngủ, 74% người trưởng thành thừa nhận ít nhất 1 lần/tuần họ đi ngủ muộn hơn dự định mà không có lý do rõ ràng.

Như vậy, có thể thấy procrastination là một vấn đề phổ biến ở mọi lứa tuổi. Dù ở trường học, nơi làm việc hay sinh hoạt cá nhân, chúng ta đều dễ mắc phải thói quen trì hoãn đáng sợ này.

Tại sao con người lại có thói quen trì hoãn?

Có rất nhiều lý do được đưa ra để giải thích cho thói quen trì hoãn của bạn như:

Do sự yếu kém về tự kiểm soát bản thân
Do thiếu kỹ năng quản lý thời gian
Do tính lười biếng vốn có

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cho rằng, nguyên nhân sâu xa nhất của procrastination là do con người không thể kiểm soát được cảm xúc tiêu cực xuất hiện khi phải đối mặt với những công việc, nhiệm vụ nhất định.

Khi phải đối mặt với một task khó khăn, phức tạp, não bộ của chúng ta thường phản ứng bằng cảm xúc tiêu cực. Đó có thể là:

Lo lắng, hoang mang không biết phải bắt đầu từ đâu
Sợ hãi thất bại, sợ mắc sai sót
Chán nản, cảm thấy việc đó nhàm chán
Mệt mỏi, căng thẳng khi nghĩ tới deadline

Để tránh các cảm xúc tiêu cực trên, não bộ sẽ kích hoạt cơ chế phản ứng là trì hoãn việc đó lại, né tránh nó bằng cách chuyển sang làm những việc khác dễ dàng và thú vị hơn. Chính vì thế, có thể nói procrastination không phải do lười biếng hay kém năng lực. Đó chỉ là cách não bộ tự vệ trước stress.

Các hình thức phổ biến của sự trì hoãn

Một số nhà nghiên cứu tin rằng trên thế giới có hai loại người trì hoãn: người trì hoãn thụ động và người trì hoãn chủ động.

Người trì hoãn thụ động - Passive procrastinators: Người trì hoãn vì khó đưa ra quyết định và hành động.
Người trì hoãn chủ động - Active Procrastinators: Người cố tình trì hoãn vì khó cảm thấy thử thách và có động lực khi làm việc dưới áp lực (có thể dựa trên thời gian).

Có những nghiên cứu phân loại sự trì hoãn theo các loại hành vi trì hoãn khác nhau. Vì vậy, có 6 loại trì hoãn, bao gồm:

Perfectionist - Người cầu toàn: Trì hoãn công việc vì sợ không hoàn thành một cách hoàn hảo.
Dreamer - Những người mơ mộng: Trì hoãn công việc vì họ không giỏi chú ý đến chi tiết.
Worrier - Người lo lắng: Trì hoãn công việc vì sợ thay đổi hoặc phải rời khỏi vùng an toàn của mình.
Crisis-maker - Người tạo ra khủng hoảng: Trì hoãn công việc vì họ thích làm việc dưới áp lực.
Overdoer - Người làm quá sức: Trì hoãn vì họ đảm nhận quá nhiều nhiệm vụ và gặp khó khăn trong việc tìm thời gian để bắt đầu và hoàn thành chúng.
Defier - Người bất chấp: là người trì hoãn, thích đối đầu và chống lại yêu cầu của người khác.

Họ cảm thấy không thoải mái với những kỳ vọng, nghĩa vụ và yêu cầu của người khác và thường có xu hướng chủ động chống lại chúng. Điều này khiến họ trì hoãn hoặc không thể hoàn thành hiệu quả nhiệm vụ được giao. Vậy bạn thấy mình là ai trong các kiểu người thích trì hoãn trên?

Hậu quả của sự trì hoãn là gì?

Việc trì hoãn công việc có thể đem lại cảm giác thoải mái, nhẹ nhõm tạm thời cho não bộ khi ta tạm thời tránh được căng thẳng, lo âu. Tuy nhiên, sự trì hoãn liên tục lại gây ra vô vàn hậu quả nghiêm trọng, cả về thể chất lẫn tinh thần, cụ thể:

Làm tăng căng thẳng, lo âu cho bản thân do công việc tồn đọng
Giảm năng suất và hiệu quả công việc, học tập
Có thể dẫn tới việc bị đình chỉ hoặc đuổi học nếu không hoàn thành nhiệm vụ
Mắc các bệnh lý do stress như mất ngủ, trầm cảm, lo âu
Tự ti, thiếu tự tin do thường xuyên thất bại
Mệt mỏi, kiệt sức vì phải hối hả hoàn thành công việc cuối cùng
Cảm giác hối hận, day dứt vì lãng phí thời gian
Giảm khả năng tập trung và tiếp thu thông tin

Ngoài ra, thói quen trì hoãn còn có thể biến thành vòng luẩn quẩn mà người mắc phải rất khó thoát ra. Não bộ đã quen với cảm giác thoải mái nhất thời khi trì hoãn công việc, nên cứ đòi hỏi phải trì hoãn mãi.

Chính vì vậy, để có một cuộc sống năng suất và hạnh phúc, chúng ta cần phải vượt qua được thói quen trì hoãn nguy hiểm này.

Cách đối phó hiệu quả với thói quen trì hoãn

Để có thể chiến thắng “kẻ thù vô hình” mang tên procrastination, cần có sự nỗ lực và quyết tâm của bản thân. Một số cách đối phó hiệu quả nhất với thói quen trì hoãn bao gồm:

Xác định rõ nguyên nhân gốc rễ

Để khắc phục được sự trì hoãn, trước hết bạn cần xác định rõ nguyên nhân sâu xa của vấn đề. Có phải do bạn gặp phải những cảm xúc tiêu cực như sợ hãi, lo lắng, hoang mang, hay buồn ngủ khi đối mặt với task?

Hay đơn giản là do bạn thiếu động lực, thiếu hứng thú với task đó? Khi xác định được nguyên nhân gốc rễ, bạn sẽ có giải pháp khắc phục hiệu quả hơn.

Thiết lập mục tiêu và kế hoạch rõ ràng

Một trong những lý do khiến chúng ta trì hoãn là vì chưa có mục tiêu và kế hoạch rõ ràng cho công việc. Do đó, bạn có thể phân chia công việc thành những bước nhỏ, những task phải làm và muốn làm.

Từ đó giúp bạn dễ quản lý và thiết lập thời hạn cho từng bước. Điều này sẽ giúp bạn có động lực và không bị áp lực bởi deadline.

Tạo động lực và cảm hứng cho bản thân

Thiếu động lực, cảm hứng là một lý do phổ biến khiến chúng ta trì hoãn công việc. Vì vậy, hãy tìm cách tạo động lực và nuôi dưỡng niềm đam mê với công việc bằng những cách như:

Liên hệ mục tiêu công việc với đam mê, sở thích của bản thân
Suy nghĩ về những lợi ích mà bản thân sẽ nhận được sau khi hoàn thành tốt công việc
Tìm hiểu các câu chuyện truyền cảm hứng liên quan đến công việc của mình

Quản lý cảm xúc tiêu cực

Như đã nói ở trên, nguyên nhân sâu xa nhất của procrastination là do chúng ta không thể kiểm soát được cảm xúc tiêu cực. Vì vậy, cách tốt nhất là học cách quản lý cảm xúc. Một số phương pháp hữu hiệu bao gồm:

Thiền định, yoga, tập thể dục: Giúp xua tan căng thẳng, mệt mỏi và tăng cường năng lượng tích cực.
Hít thở sâu: Khi bắt đầu cảm thấy căng thẳng, hãy dừng lại và hít thở sâu 5-10 phút để đầu óc được thư giãn.
Trò chuyện cùng người thân, bạn bè để được chia sẻ, lắng nghe lời khuyên.
Hãy tử tế với chính mình, đừng đặt ra những kỳ vọng quá cao gây áp lực không cần thiết.

Thiết lập thói quen mới

Để thay đổi thói quen cũ, bạn cần thay thế nó bằng một thói quen mới tích cực hơn. Mỗi khi thấy mình trì hoãn, hãy làm ngay một điều gì đó nhỏ nhưng tích cực như tập 15 phút, đọc sách, dọn dẹp nhà cửa... những việc nhỏ nhặt sẽ tạo nên thói quen tốt đẹp.

Sắp xếp thời gian hợp lý, tránh dàn trải

Một lý do khiến bạn trì hoãn là do bạn quá bận rộn, dàn trải thời gian vào nhiều việc khác nhau. Do đó, hãy ưu tiên những việc quan trọng, và sắp xếp thời gian hợp lý để có thể tập trung vào những ưu tiên hàng đầu.

Tóm lại, để giải quyết triệt để vấn đề procrastination, việc đầu tiên cần làm là nhận diện và hiểu rõ nguyên nhân tạo nên tình trạng trì hoãn procrastination là gì. Sau đó bạn mới có thể áp dụng các phương pháp và chiến lược hiệu quả để khắc phục thói quen này.

Hiểu được Procrastination là gì cũng như cách khắc phục thói quen này sẽ giúp bạn sớm điều chỉnh được bản thân, làm việc năng suất và hiệu quả hơn. Với các phương pháp Tanca đã chia sẻ ở trên, hy vọng bạn sẽ dần có thể vượt qua “kẻ thù vô hình” - Sự trì hoãn. Chúc bạn thành công.