Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt, nguồn nhân lực chất lượng cao đã trở thành yếu tố cốt lõi để các doanh nghiệp và quốc gia vươn lên dẫn đầu. Tại Việt Nam, việc xây dựng và phát triển nguồn nhân lực với kỹ năng chuyên môn cao đang là thách thức lớn, đồng thời cũng là cơ hội bứt phá. Để giải quyết bài toán này, hãy cùng Tanca xem ngay bài viết dưới đây nhé!

Nhận thức về nguồn nhân lực chất lượng cao

Nguồn nhân lực là thuật ngữ chỉ toàn bộ lực lượng lao động, bao gồm công nhân viên và những người tham gia vào các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ trong một tổ chức, doanh nghiệp hay lĩnh vực cụ thể. Đây là nguồn lực chính, có đóng góp quan trọng vào việc thúc đẩy sự phát triển của tổ chức và nền kinh tế, thông qua sức mạnh về thể lực, trí lực và tài lực của họ.

Còn nguồn nhân lực chất lượng cao đề cập đến một nhóm lao động có trình độ chuyên môn, kỹ năng và phẩm chất nghề nghiệp vượt trội hơn nhóm nguồn nhân lực thông thường. Đây là lực lượng đã được đào tạo chuyên sâu trong nghề, có khả năng đáp ứng được những tiêu chuẩn khắt khe từ thị trường lao động hiện nay.

Những cá nhân này không những hoàn thành công việc một cách hiệu quả mà còn đóng góp giá trị lớn cho tổ chức và cho xã hội thông qua những kiến thức và kinh nghiệm của họ. Nhờ năng lực nổi bật, nhóm lao động chất lượng cao thường được trả mức lương xứng đáng với giá trị mà họ mang lại.

Ba yếu tố nổi bật để đánh giá nguồn nhân lực chất lượng cao gồm:

1. Khả năng sáng tạo và tư duy đổi mới: Đóng góp tích cực vào hiệu quả công việc và tạo giá trị cho cộng đồng.

2. Khả năng tự chủ và khả năng quản lý công việc: Có năng lực xây dựng sự nghiệp độc lập cùng khả năng quản lý công việc hợp lý. Phù hợp với sự cạnh tranh ngày càng gay gắt trên thị trường lao động hiện nay.

3. Đạo đức, kỷ luật, kỷ cương, có tinh thần trách nhiệm cao: Đảm bảo sự tin cậy, hiệu quả và bền vững trong công việc. Làm việc chuyên nghiệp, cống hiến hết mình, và góp phần xây dựng môi trường làm việc tích cực.

Nguồn nhân lực chất lượng cao góp phần quan trọng cho sự phát triển doanh nghiệp

Thúc đẩy đổi mới và tư duy sáng tạo

Nguồn nhân lực chất lượng cao được ví như “tài sản chiến lược” của mọi tổ chức. Họ mang trong mình kiến thức chuyên môn, năng lực tư duy độc lập và trí tuệ sáng tạo. Chính những ý tưởng đột phá và giải pháp hiệu quả mà họ đề xuất giúp tổ chức nâng cao hiệu suất làm việc, cải thiện chất lượng sản phẩm và dịch vụ, từ đó gia tăng khả năng cạnh tranh trong thị trường luôn biến động.

Gia tăng hiệu suất và hiện thực hóa mục tiêu

Là đội ngũ đóng vai trò quyết định trong việc chuyển hóa chiến lược thành hành động cụ thể. Với kỹ năng chuyên môn vững vàng và kinh nghiệm phong phú, đội ngũ nhân lực chất lượng cao đảm bảo quá trình thực hiện công việc diễn ra trơn tru, hiệu quả, góp phần hoàn thành các mục tiêu ngắn hạn và dài hạn của tổ chức. Nhờ có nguồn nhân lực xuất sắc, doanh nghiệp sẽ tối ưu hóa hiệu suất, đạt được sự phát triển bền vững.

Xây dựng lợi thế cạnh tranh vững mạnh

Trong một thế giới kinh doanh đầy cạnh tranh, nguồn nhân lực chất lượng cao chính là chìa khóa để tổ chức tạo dựng lợi thế khác biệt. Đội ngũ lao động có trình độ chuyên môn cao, nhạy bén và sáng tạo giúp doanh nghiệp thích ứng nhanh với sự thay đổi, đưa ra những chiến lược hiệu quả và duy trì vị thế dẫn đầu trên thị trường.

Tạo giá trị lâu dài và phát triển bền vững

Một nguồn nhân lực chất lượng không chỉ đóng góp trực tiếp vào giá trị sản phẩm hay dịch vụ mà còn xây dựng nền tảng cho sự phát triển lâu dài. Được đào tạo bài bản và hỗ trợ để phát huy tối đa tiềm năng, họ sẽ mang lại lợi ích cho tổ chức, cảm thấy hài lòng, gắn bó với công việc. Điều này tạo nên một môi trường làm việc ổn định và bền vững, mang lại lợi ích đôi bên cho cả người lao động và doanh nghiệp.

Yếu tố then chốt trong hội nhập quốc tế

Nguồn nhân lực chất lượng cao được xem là nhân tố cốt lõi thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh Việt Nam hội nhập toàn cầu. Việc đầu tư vào đào tạo và phát triển đội ngũ này là bước đi thông minh để giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, mở ra cơ hội vươn tầm quốc tế, góp phần quan trọng trong việc xây dựng hình ảnh đất nước năng động và phát triển bền vững.

Xem thêm:

Thực trạng nguồn nhân lực chất lượng cao ở Việt Nam

Số lượng nguồn nhân lực

Việt Nam có lực lượng lao động phong phú so với nhiều quốc gia trong khu vực Đông Nam Á. Với tổng dân số đạt 98,51 triệu người (số liệu năm 2021), Việt Nam đứng thứ hai về dân số trong khu vực. Trong đó, số người thuộc độ tuổi lao động chiếm khoảng 67,7% tổng dân số, tương đương 50,5 triệu người. Đặc biệt, nhóm tuổi 25-29 là nhóm có tỷ lệ tham gia lao động cao nhất.

Tốc độ gia tăng dân số mạnh mẽ đã kéo theo sự mở rộng về số lượng nguồn lao động. Điều này cho thấy Việt Nam sở hữu tiềm năng lớn để đáp ứng nhu cầu lao động cho các doanh nghiệp trong nước và quốc tế hiện nay.

Sự thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao

Mặc dù lực lượng lao động tăng nhanh về số lượng, nhưng nhân lực chất lượng cao vẫn không đủ để đáp ứng nhu cầu của các ngành kinh tế quan trọng. Thực hiện thống kê năm 2021, chỉ có khoảng 24,1% lực lượng lao động có chuyên môn kỹ thuật, trong đó tỷ lệ lao động đã qua đào tạo có bằng cấp hoặc chứng chỉ chỉ đạt 20,92%.

Mặc dù tỷ lệ này đã có cải thiện trong giai đoạn 10 năm qua, nhưng vẫn còn tới 76,9% người lao động chưa được đào tạo bài bản, gây khó khăn trong việc nâng cao năng suất và hiệu quả lao động.

Nguyên nhân chính là hệ thống giáo dục và đào tạo chưa đáp ứng được yêu cầu của thị trường lao động. Đa số lao động trong nước vẫn tập trung vào các ngành nông nghiệp và phi nông nghiệp, trong khi các ngành công nghệ cao và công nghiệp tiên tiến đang gặp khó khăn trong việc tuyển dụng nhân sự.

Đặc trưng vùng địa lý

Chênh lệch giữa khu vực thành thị và nông thôn về chất lượng lao động là khá rõ rệt. Tỷ lệ lao động có bằng cấp, chứng chỉ tại thành thị cao gấp 2,5 lần so với khu vực nông thôn. Trong khi đó, vùng Đồng bằng sông Hồng và Đông Nam Bộ có tỷ lệ lao động qua đào tạo cao nhất, còn Đồng bằng sông Cửu Long là khu vực có tỷ lệ thấp nhất.

Năng suất lao động

Năng suất lao động của Việt Nam vẫn ở mức thấp so với các nước trong khu vực. Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, năng suất lao động của Việt Nam chỉ bằng 7,6% so với Singapore, 19,5% so với Malaysia, 37,9% so với Thái Lan và 45,6% so với Indonesia. Ngay cả khi so sánh với các nước có mức phát triển tương đương, năng suất lao động của Việt Nam chỉ đạt 90% của Myanmar và 88,7% của Lào, cho thấy còn nhiều dư địa để nước ta cải thiện.

Tình trạng "chảy máu chất xám"

Việt Nam đang đối mặt với hiện tượng “chảy máu chất xám”, khi nhiều lao động có trình độ cao rời bỏ thị trường lao động trong nước để làm việc ở nước ngoài. Nguyên nhân chính là mức lương chưa cạnh tranh, môi trường làm việc hạn chế và thiếu cơ hội phát triển nghề nghiệp. Nếu không có các biện pháp phù hợp để giữ chân nhân tài, tình trạng này có thể gia tăng, ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển kinh tế - xã hội trong dài hạn.

Một số phương án phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao

Hoàn thiện hệ thống giáo dục phù hợp với nhu cầu phát triển

Để đáp ứng yêu cầu hội nhập và phát triển nguồn nhân lực, hệ thống giáo dục cần được xây dựng theo hướng mở, có sự phân tầng rõ ràng và gắn kết chặt chẽ với thị trường lao động. Thực hiện tổ chức lại hệ thống giáo dục đại học và dạy nghề là cần thiết để đảm bảo tính hiệu quả. Quy mô đào tạo nên được cân đối phù hợp với cơ cấu ngành nghề, vùng miền, đồng thời tăng cường mối liên hệ giữa đào tạo, nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ,công nghiệp tiên tiến.

Đặc biệt, cần ưu tiên đầu tư vào các lĩnh vực mũi nhọn như tự động hóa, công nghệ thông tin, kỹ thuật số, công nghệ sinh học và phần mềm. Sự tích hợp giữa các lĩnh vực này sẽ tạo ra giá trị đột phá, đáp ứng nhu cầu của nền kinh tế số. Việc lập kế hoạch và dự báo thường xuyên về nhu cầu nhân lực, cung cấp thông tin cho các cơ sở đào tạo và doanh nghiệp, sẽ giúp điều chỉnh quy mô đào tạo phù hợp hơn.

Đào tạo lại và nâng cao kỹ năng cho người lao động

Chương trình đào tạo cần được đổi mới theo hướng học tập liên tục và đào tạo lại để cập nhật kỹ năng cho lực lượng lao động. Đặc biệt, cần hỗ trợ mạnh mẽ cho lao động nông thôn trong việc chuyển đổi nghề nghiệp, giảm tỷ lệ lao động phi chính thức. Mục tiêu là hình thành đội ngũ lao động có tay nghề cao, đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Xây dựng đội ngũ nhân lực chuyên môn cao

Việt Nam cần chú trọng phát triển đội ngũ chuyên gia hàng đầu, nhà khoa học và cán bộ kỹ thuật, đồng thời bổ sung lực lượng nhân sự quản trị công nghệ, nhân lực số và quản lý xã hội. Việc cải thiện đời sống người lao động, từ phúc lợi xã hội, nhà ở đến y tế và giáo dục, cũng cần được quan tâm sâu sắc. Ngoài ra, thực hiện hiệu quả các chương trình nâng cao thể lực và tầm vóc người Việt Nam sẽ góp phần tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.

Đẩy mạnh nghiên cứu và ứng dụng khoa học - công nghệ

Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ mạnh mẽ để khuyến khích các tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân đầu tư vào nghiên cứu, chuyển giao và ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến. Việc huy động nguồn lực từ cả nhà nước và tư nhân để phát triển khoa học - công nghệ cần được thực hiện đồng bộ, nhằm đáp ứng các yêu cầu của nền kinh tế tri thức. Đồng thời, tăng cường hợp tác quốc tế với các quốc gia có nền khoa học công nghệ phát triển là chìa khóa để Việt Nam bắt kịp xu hướng toàn cầu,phát triển nguồn nhân lực quốc gia một cách nhanh chóng.

Đánh giá đúng vai trò của nguồn nhân lực chất lượng cao

Nguồn nhân lực chất lượng cao chính là tài sản vô giá và là động lực then chốt để thúc đẩy sự phát triển bền vững. Vì vậy, việc xây dựng một đội ngũ lãnh đạo xuất sắc, chuyên gia đầu ngành và cán bộ khoa học – công nghệ cần được đặt ưu tiên hàng đầu. Đặc biệt, chiến lược phát triển nguồn nhân lực phải gắn bó chặt chẽ với định hướng kinh tế - xã hội của đất nước, đảm bảo phù hợp với thực tiễn và nhu cầu phát triển lâu dài.

Việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao không chỉ là trách nhiệm của hệ thống giáo dục hay chính phủ mà còn đòi hỏi sự tham gia tích cực từ phía các doanh nghiệp. Với sứ mệnh nâng tầm chất lượng nhân sự tại Việt Nam, Tanca tin rằng việc đầu tư vào nguồn lực con người chính là chìa khóa cho sự thành công bền vững và cạnh tranh vượt trội trong kỷ nguyên số.

Nguồn Nhân Lực Chất Lượng Cao - Nòng Cốt Để Phát Triển Đất Nước