Servant Leadership - lãnh đạo phục vụ hay còn gọi là lãnh đạo đầy tớ, là một thuật ngữ đang rất được quan tâm trong các diễn đàn quản trị trên toàn cầu. Phong cách lãnh đạo này trông có vẻ rất nghịch lý nhưng lại rất quan trọng đối với doanh nghiệp vì lợi ích và sức mạnh của nó mang lại có thể “hồi sinh” cả một tổ chức, doanh nghiệp đang gặp khó khó khăn. Hãy cùng Tanca tìm hiểu servant leadership là gì và lợi ích của nó mang lại cho doanh nghiệp như thế nào nhé?

Servant Leadership là gì?

1. Servant Leadership là gì?

1.1. Khái niệm của Servant Leadership

Servant Leadership là tên tiếng anh được dịch ra là “Lãnh đạo phục vụ” hoặc là “Lãnh đạo đầy tớ”, là một triết lý lãnh đạo trong đó một cá nhân tương tác với những cá nhân khác – dù là trong mối quan hệ quản lý hay là đồng nghiệp – với mục đích đạt được uy tín hơn là quyền lực. Triết lý này yêu cầu người đứng đầu tổ chức phải giúp đỡ cấp dưới của mình để họ có thể phát triển bản thân và thực hiện tốt công việc.

Khái niệm Servant Leadership được Robert K Greenleaf - giám đốc phát triển nguồn nhân lực của AT&T đặt ra trong The Servant as Leader, một bài tiểu luận mà ông xuất bản lần đầu tiên vào vào năm 1970. Trong bài luận đó, Greenleaf nói:

“Người lãnh đạo đầy tớ là người hầu trước... Nó bắt đầu với cảm giác tự nhiên mà một người muốn phục vụ, để phục vụ trước. Sau đó, sự lựa chọn có ý thức đưa người ta khao khát lãnh đạo. Người đó khác biệt rõ rệt với một người lãnh đạo trước, có lẽ vì cần phải xoa dịu một động lực quyền lực bất thường hoặc để có được của cải vật chất... Người lãnh đạo đầu tiên và người hầu đầu tiên là hai loại cực đoan. Giữa chúng có những bóng râm và sự pha trộn là một phần của sự đa dạng vô hạn của bản chất con người.”

Một nhà lãnh đạo đầy tớ tập trung chủ yếu vào sự phát triển và hạnh phúc của mọi người và cộng đồng mà họ thuộc về. Trong khi lãnh đạo truyền thống thường liên quan đến việc tích lũy và thực thi quyền lực của một người ở "đỉnh kim tự tháp", thì lãnh đạo đầy tớ lại khác. Người lãnh đạo đầy tớ chia sẻ quyền lực, đặt nhu cầu của người khác lên hàng đầu và giúp mọi người phát triển và thực hiện cao nhất có thể.

1.2. Bản chất nội dung của Servant Leadership

Bản chất của Servant Leadership

Về bản chất, servant leadership không phải là một kỹ thuật lãnh đạo gì đó quá cao siêu. Thay vào đó, chúng là tập hợp của hệ thống các cách hành xử được chấp nhận trong dài hạn, chủ yếu dựa trên bốn thành tố sau:

Giúp đỡ người khác phát triển tiềm năng: Servant leadership hỗ trợ nhân viên cấp dưới phát hiện điểm mạnh tiềm ẩn của bản thân. Điều này đòi hỏi nhà lãnh đạo cần phải có được sự đồng cảm với hoàn cảnh của nhân viên.
Xây dựng và duy trì niềm tin của cấp dưới: Servant leader tạo được niềm tin với cấp dưới bằng sự trung thực và đúng đắn trong lời nói. Servant leadership sẽ không che giấu bất cứ điều gì với nhân viên và luôn sẵn sàng từ bỏ quyền hành, tiền thưởng, sự ghi nhận hay quyền kiểm soát.
Phục vụ nhu cầu của người khác hơn bản thân: Đặc trưng của Servant leadership là mong muốn giúp đỡ hơn là có được quyền hành để kiểm soát người khác. Nhà lãnh đạo này thường sẽ làm những gì tốt cho người khác hơn là cho bản thân.
Lắng nghe hiệu quả: Các Servant leader không áp đặt suy nghĩ của mình lên người khác mà sẽ chuyên chú lắng nghe những vấn đề cấp dưới đang gặp phải để đưa ra giải pháp tốt nhất. Servant leader luôn bày tỏ sự tin tưởng và cam kết với nhân viên của mình hơn hẳn các nhà quản trị theo phong cách lãnh đạo khác.

2. Lợi ích mà phong cách lãnh đạo Servant Leadership đem lại cho doanh nghiệp

Lợi ích của Servant leadership mang lại

Lợi ích và những ảnh hưởng của phong cách lãnh đạo phục vụ đối với doanh nghiệp là vô cùng lớn. 5 lợi ích to lớn của “lãnh đạo đầy tớ” đã được giáo sư Robert W. Hayden - giáo sư hàng đầu của đại học Nebraska-Lincoln, Mỹ đã chỉ ra so với các phong cách quản trị khác đó chính là:

Cam kết, tin tưởng và lòng trung thành của nhân viên:

‎Trao quyền cho nhân viên theo mô hình lãnh đạo đầy tớ thúc đẩy sự liên kết giữa ý thức về mục đích của chính họ với các ‎‎giá trị cốt lõi‎‎ và sứ mệnh bao trùm của công ty.‎

Nhân viên cảm thấy rằng họ có thể ‎‎nhận ra tốt hơn tiềm năng‎‎ và sự sáng tạo của bản thân khi người lãnh đạo coi trọng những điểm mạnh đa dạng, cá nhân. Điều này dẫn đến sự tham gia của nhân viên được cải thiện.‎

Văn hóa gắn kết nhân viên‎‎ có tác động rất lớn đến lợi nhuận hoạt động. Các công ty tự hào về mức độ tương tác bền vững cao ‎‎có tỷ suất lợi nhuận cao hơn tới ba lần‎‎ so với các đối thủ cạnh tranh không có văn hóa ‎‎gắn kết nhân viên‎‎.‎

Cải thiện năng suất làm việc, cộng tác tốt hơn, nhóm mạnh hơn:

Các nhóm nhận được sự hỗ trợ từ các nhà lãnh đạo của họ sẽ linh hoạt hơn khi đối mặt với môi trường thay đổi mang lại một tổ chức linh hoạt.‎ ‎Phát triển chuyên môn được hỗ trợ bởi các nhà lãnh đạo phục vụ giúp tăng cường quá trình học tập và phát triển của nhân viên, nơi điểm mạnh được nâng cao và điểm yếu được giải quyết.‎

Xem nhà lãnh đạo của mình như một hình mẫu, nhân viên thường nắm lấy giá trị của sự phục vụ đối với đồng đội.‎ Kết quả là, họ từ bỏ các hành vi không hiệu quả được thúc đẩy bởi chính trị hoặc tranh giành sự chú ý. Thay vào đó, họ có thể làm việc cùng nhau hài hòa hơn.‎

Xây dựng và phát triển môi trường làm việc và văn hóa doanh nghiệp:

‎Tương tác tại nơi làm việc có xu hướng mang tính xây dựng hơn khi một nhà lãnh đạo hỗ trợ và xây dựng những người khác hướng tới một mục tiêu chung. Nó mang tính xây dựng hơn là đọ sức với nhau vì lợi ích của nhà lãnh đạo.‎

Nhà quản trị áp dụng phong cách Servant Leadership thường sẽ luôn điều kiện cho cấp dưới tự do làm việc. Nhờ đó, nhân viên có thể thoải mái khi tham gia các hoạt động ngoài phạm vi công việc của mình do cấp trên giao phó.

Hạn chế lạm dụng quyền lực trong doanh nghiệp:

Cấp trên lãnh đạo theo phong cách Servant Leadership sẽ sẵn sàng từ bỏ quyền lực của mình để thực hiện những điều đem lại lợi ích chung. Vấn đề chuyên quyền, lạm dụng quyền hành cũng sẽ được giảm thiếu đáng kể. Nhờ đó, môi trường làm việc của doanh nghiệp sẽ trở nên chuyên nghiệp, văn minh hơn.

Tăng khả năng thích nghi của doanh nghiệp cao hơn:

‎Các nhà lãnh đạo đầy tớ hỗ trợ nhân viên và các nhóm ở các cấp thấp hơn. Họ hỗ trợ họ trong việc đưa ra quyết định, có trách nhiệm hơn và có cả ‎‎kỹ năng và công cụ để thực hiện công việc của họ‎‎. Điều này có nghĩa là họ có thể nhanh chóng đáp ứng và thích nghi khi điều kiện hoặc nhu cầu thay đổi.

Tăng tốc học tập và phát triển:

Nhân viên ‎‎học tập hiệu quả hơn và có cơ hội lớn hơn‎‎ để phát triển thế mạnh của họ khi người lãnh đạo phục vụ ưu tiên phát triển và ‎‎trao quyền cho nhóm‎‎.‎

Thúc đẩy khả năng lãnh đạo ở mọi nơi:

Trao quyền cho nhân viên có quyền sở hữu và trách nhiệm sẽ thúc đẩy ‎‎khả năng lãnh đạo của các cá nhân‎‎. Khả năng tiếp cận của người lãnh đạo phục vụ giúp các cá nhân dễ dàng mô hình hóa hành vi của họ hơn.‎

3. Những phẩm chất cần có để trở thành một Servant Leadership

Phẩm chất cần có của Servant Leadership

‎

Robert K. Greenleaf đã thiết lập ‎‎10 phẩm chất cần có của một lãnh đạo phục vụ‎‎. Cựu chủ tịch của Trung tâm Lãnh đạo Đầy tớ Robert K. Greenleaf, Larry C. Spears, đã phá vỡ 10 phẩm chất này như sau:

Biết cách lắng nghe: Servant Leadership cần đặt nhân viên của mình lên trên bản thân. Vì vậy, việc lắng nghe và thấu hiểu những tâm tư và nguyện vọng của nhân viên là điều vô cùng cần thiết. Điều này sẽ giúp hai bên thấu hiểu và cùng nhau làm việc hiệu quả hơn.
Đồng cảm: Điều quan trọng của một Servant Leadership là phải làm quan tâm đến các thành viên trong nhóm. Để có thể sử dụng khả năng lãnh đạo đồng cảm‎‎ để giúp họ phát triển. ‎Việc cảm thông với cấp dưới sẽ giúp các nhà quản trị thấu hiểu và đưa ra sự quyết định phù hợp với mong muốn, nguyện vọng của nhân viên.
Xoa dịu: Các thành viên trong nhóm có thể bị “chấn thương” từ những trải nghiệm làm việc không lành mạnh trước đó. Lãnh đạo phục vụ giúp nhân viên của mình ‎‎tạo ra sự cân bằng lành mạnh giữa công việc và cuộc sống‎‎ để cung cấp cho họ không gian để “chữa lành”, tạo động lực cho họ phát triển hơn.

Servant Leader phải là một người biết cách xoa dịu

Tự nhận thức‎‎: Một nhà lãnh đạo phục vụ cũng phải nhận ra điểm mạnh và điểm yếu của chính họ. Điều này sẽ giúp các nhà lãnh đạo có thể tạo ra cách làm việc phù hợp và hợp lý hơn với toàn bộ đội nhóm.
‎Thuyết phục: Đây là phẩm chất cần có của một Servant Leadership, các nhà lãnh đạo đầy tớ có thể sử dụng ‎‎sự thuyết phục và ảnh hưởng thay vì chỉ có quyền lực‎‎ để khiến các thành viên trong nhóm tin tưởng hơn.
Khái niệm hóa: Một Servant Leadership cần có khả năng sử dụng tư duy toàn cảnh. Với điều này, họ có thể khái niệm hóa các kế hoạch cho nhóm và tổ chức của họ.‎
Tầm nhìn xa: Điều quan trọng là lãnh đạo đầy tớ cần biết sử dụng những kiến thức và kinh nghiệm làm việc của nhân viên trong nhóm của mình học để cải thiện và phát triển bản thân, đội nhóm và doanh nghiệp trong tương lai.‎
Quản lý: ‎‎Một Servant Leadership cần dẫn dắt đội nhóm của mình có thể làm “những gì bạn làm, không chỉ làm những gì bạn nói.”.
‎Cam kết với sự phát triển của mọi người: Nhà lãnh đạo phục vụ cần phân bổ thời gian và nguồn lực để giúp mọi người và các nhóm phát triển. Các công cụ như ‎‎đào tạo tổ chức‎‎, ‎‎chương trình phát triển‎‎ và ‎‎huấn luyện tăng trưởng và chuyển đổi‎‎ có thể hữu ích.‎
‎Xây dựng cộng đồng: Lãnh đạo đầy tớ đòi hỏi phải xây dựng mối quan hệ giữa các đồng nghiệp. Kết quả là, các thành viên trong nhóm ‎‎học cách tin tưởng lẫn nhau‎‎ và ‎‎trở nên hiệu quả hơn‎‎.‎

4. Servant Leadership - Bí quyết thành công của nhiều nhà lãnh đạo của doanh nghiệp lớn

Hiện nay trên thế giới đã có một số doanh nghiệp đã áp dụng thành công Servant leader có thể kể đến như FedEx, Starbucks, Google… Sự thành công của các tập đoàn lớn này đã chứng minh cho những lợi ích của Servant Leadership đối với sự phát triển của doanh nghiệp.

4.1. FedEx

FedEx được thành lập vào năm 1971 bởi Fred Smith và ông vẫn đang là lãnh đạo công ty với tư cách Giám đốc điều hành. Fred Smith tin rằng “Khi nhân viên được đặt lên hàng đầu, họ sẽ cung cấp dịch vụ cao nhất có thể và lợi nhuận sẽ theo sau”. Với triết lý “Con người – Dịch vụ – Lợi nhuận”, ông đã giúp công ty FedEx phát triển nhanh chóng và duy trì tính cạnh tranh.

FedEx

4.2. Starbucks

Giám đốc điều hành Starbucks Howard Schultz từ lâu đã thúc đẩy các nguyên tắc lãnh đạo phù hợp với mô hình Servant leadership. CEO Howard Schultz tin rằng một công ty có thể trở nên vĩ đại khi được xây dựng bằng cách liên kết giá trị của cổ đông và nhân viên.

Starbucks

Starbucks đã mang lại cho nhân viên làm việc theo giờ những lợi ích tuyệt vời như quyền tiếp cận các quyền chọn mua cổ phiếu, hoàn trả phí đại học, chăm sóc sức khỏe… Ngoài ra, công ty còn thường xuyên tổ chức các diễn đàn để nhân viên có cơ hội nói nói lên mối quan tâm, ý kiến của mình với cấp trên.

4.3. Google

Google luôn được biết đến là một trong những nơi làm việc tốt nhất với văn hóa công sở mạnh mẽ và luôn hướng tới việc truyền cảm hứng cho nhân viên sáng tạo, phát triển. Ngoài ra, Google còn cung cấp miễn phí các dịch vụ ăn uống, cắt tóc, đi lại… cho nhân viên.

Google

4.4. Popeyes

Giám đốc điều hành Popeyes - Cheryl Bachelder, đã hồi sinh Popeyes với những con số không tưởng khi thương hiệu này gặp khủng hoảng nghiêm trọng và giảm sút vào năm 2007 nhớ áp dụng phong cách lãnh đạo Servant Leadership.

Bà đưa ra 6 nguyên tắc lãnh đạo Popeyes, nhấn mạnh việc nhà quản lý phải làm việc để phụng sự nhân viên và thành công chung của doanh nghiệp, đồng thời chung tay xây dựng một môi trường làm việc nơi tất cả mọi người đều được đối xử bình đẳng, nhưng vẫn đảm bảo có những thách thức hợp lý đề phát triển bản thân.

Popeyes

5. Kết luận

Không chỉ từ bí quyết thành công của các doanh nghiệp lớn, Servant Leadership đã chứng minh được sức ảnh hưởng mạnh mẽ của mình qua vô vàn những tiểu luận khoa học và trường hợp thực tế khác. Thông qua quá trình hình thành, phát triển, phong cách này đã củng cố được tiền đề “phục vụ nhân viên” của mình như một yếu tố chân quý mà mọi nhà quản lý cần học tập theo, nếu muốn tăng cường sức bật phát triển và cải thiện sự gắn bó của nhân viên. Bên cạnh đó, Tanca hy vọng rằng những kiến thức mà Tanca đã tổng hợp chi tiết ở trong bài viết trên đã giúp bạn giải đáp thắc mắc Servant Leadership là gì, cung cấp những thông tin liên quan đến phong cách lãnh đạo này và những lợi ích của Servant Leadership mang lại cho doanh nghiệp.